Dostluğun Kazandırdığı Kitap

Kitap standlarımızda karşılaştığımız büyüklerimizle zaman içinde dostluklar kurduk. Sevgili Kemal Tosun da bu isimlerden biri. Son yıllarda seyrekleşen İstanbul ziyaretlerimizin hemen hepsinde standımıza uğrar, kendisi için olmasa da öğrencileri için kitaplar almayı hiçbir zaman unutmazdı. Ancak alışverişten ziyade, satranç kitapları hakkındaki sohbetlerimizdi aklımızda kalan.

Kemal Tosun, 2023 Türkiye Yaş Grupları Şampiyonası kitap standında
yazarlarımızdan Ekaterina Atalık'a kitabını imzalattıktan sonra

Kemal Ağabey kısa süre önceki Rusya seyahatinden Analiz Satranç için bir kitap getirmek istedi. İngilizcesini görüp de henüz edinmediğimiz "Yıl Yıl Petrosian" serisinin ilk cildiydi tercihimiz. Birçok saygın kitabın tanınmış yazarı Macar Tibor Karolyi ile Ermeni antrenör Tigran Gyozalyan, ulusal kahramanın Gürcistan'da başlayan satranç serüvenini skandallarla geçen Curaçao Turnuvası'na dek mercek altına alıyor. Önsözü kaleme alan Levon Aronian'ın kurduğu benzerlik dikkat çekiciydi:

"II. Dünya Savaşı sonrasındaki şampiyonlar ile doğanın dört elementi birlikte düşünüldüğünde, şu analoji akla gelir: Botvinnik-toprak, Smyslov-hava, Tal-ateş ve Petrosian-su..." Ancak serinin ikinci cildinde daha detaylı bir biçimde ele alındığı söylenen aşağıdaki örneği görünce, Aronian'ın şu sözlerinin ne kadar da yerinde olduğunu anladım:

"'Alekhine'in 300 Oyunu' kitabındaki hücum partilerini inceledikten sonra, şimdi sıra iyi bir atı neden körleşmiş bir fil ile değişmeyi, ya da alandan vazgeçip, daha sonra konumu piyon zincirleriyle kapatmaya çalışmamın nedenini anlamam gerekiyordu."

Şimdi konuma dönelim:

Tigran Petrosian - David Bronstein
Sovyetler Birliği Kulüpler Şampiyonası, Moskova 1974
hamle sırası Beyazda

22 a4!
"Vezir kanadını kapatan bu hamle görünürde çok özel değil, fakat yalnızca dört amaçlı hamle sonra Beyaz kazanç konuma geçer."
22...Kbe8 23 Ae2 Ab8 24 Ag3 Ke7 25 Af2 Kfe8 (D)

26 Kg1!
Petrosian'ın aklından geçenleri okuyabilmek çok güç. Kendisi oyuna sıradışı 27 Afh1!!, 28 Axh5!! ve ardından 29 Ag3 planıyla devam etmiş ve h5- piyonunu alarak kazanç konuma erişmiştir. Vezir kanadını dört hamle önce kapatmış olan Petrosian hiç vakit kaybetmeden bu fedayı tahtada uyguladı. Evet, Büyük David rakibiyle özdeşleşen şahı diğer kanada kaçırma fikrini deneyebilirdi, ancak bu kazanan at fedası fikri karşısında hiçbir şey yapılamayacağına inanır mıydınız?..." 

Kitap standları, sohbetler ve kurulan dostluklar... Hiç beklemediğiniz bir anda, veritabanlarında rastlayamayacağınız bir oyundan öğrenecekleriniz... Belki de satranca olan tutkumuzun sebebi bu sürprizlerdir, kim bilir?

- Petrosian: Year by Year Vol. 1 (1942-1962), Tibor Karolyi & Tigran Gyozalyan 2021