"Mürekkep Savaşı"

Dünya Takımlar Hızlı Satranç Şampiyonası'nda Kramnik ile yapılan röportajı izlediniz mi? Kendisine, "geçmişin oyuncuları ile teknolojinin sağladığı imkanlarla yetişmiş yeni nesil ustalar arasındaki fark nedir?" minvalinde bir soru sorulmuştu. 14. Dünya Şampiyonu, genç isimlerin inanılmaz iyi hesap yaptıklarını belirtirken, daha somut olduklarını dile getirmişti. 'Daha somut'? Devamyollarının derinlemesine hesaplanması şüphesiz her daim önemliydi. Fakat dinamik unsurların giderek öne çıkması, varyantların somut analizini, oyunu kavramsal öğretiler ışığında ele almanın önüne geçirerek günümüzde esas yaklaşıma dönüştürdü.

Zaman makinesine binip yaklaşık 150 yıl öncesine, henüz satranç kitaplarının yaygın olmadığı, turnuvaların ancak birkaç yılda bir düzenlendiği vakitlere gidelim. Belki de bu çoraklığın ta kendisidir ustaları yaratıcı potansiyellerini ortaya koyma konusunda motive eden. Düşünsenize; açılışların ele alınış biçimleri, oyunortası teorisi hakkındaki yaklaşımlar, hatta temel oyunsonları konusunda son noktanın konmasının çok uzağındaki oyuncular için, her oyun bir serüvene dönüşür. Reyting sisteminin var olmaması sebebiyle sözü geçen maceraperestlerin, otorite konumuna yükselebilmeleri için önlerinde tek yol bulunur: Teorilerini, elde edecekleri inandırıcı zaferlerle mutlak gerçeğe dönüştürmek!

Satranç çevrelerinde romantizm ile modernite bundan 150 yıl önceki temel tartışma konusuydu. Satranç sahnesinden uzun zaman önce çekilen Morphy'nin yokluğunda, şimdi iki büyük kahraman vardır: Romantik Zukertort ile Modern Steinitz. İki dev arasındaki (kitaba ismini veren) "Mürekkep Savaşı" ise, ünvan maçlarından beş yıl önce başlar: Dünya'nın iki ve üç numaralı oyuncuları Zukertort ve Blackburne, Londra'da karşı karşıya gelirler (Zukertort maçı 7-2 kazanır). Steinitz mücadeleyi The Field'daki köşesinde mercek altına alırken, Zukertort The Chess-Monthly'de Steinitz'in hatalı bulduğu yorumlarını masaya yatırır. Bu noktadan itibaren köşe yazarlarının temel motivasyonları, tezlerinin haklılığını ispat etmeye çalışırken, satrancın nasıl oynanması gerektiği konusunda yargı da dağıtmaktır bir bakıma!

Gelenekçilik ile yenilikçilik her alanda gördüğümüz akımlar. Son dönemlerin özgün yazarlarından Willy Hendriks, akıcı anlatımı ve okurda merak uyandıran sunumuyla, birçoklarınca satrancın en eğlenceli yönü olarak nitelendirilmeyecek tarihini gerçekten de heyecanlı kılıyor. Benzer konumlara getirilen farklı yaklaşımların etkileşim içine girerek satranca nasıl şekil verdiğini kitaptaki örnekler ışığında anlamaya başlıyorsunuz. Akademik kitapların soğuk karakterini taşımayan Mürekkep Savaşı, tarihe meraklı bir satrançseverseniz size harika zamanlar geçirme vaadinde bulunuyor.

- The Ink War, Willy Hendriks (New in Chess, 2022)