Unutulmaz Röportajlar

Bir satranç kitabı kapağında 'Unutulmaz' ifadesiyle karşılaştığınızda, aklınıza 11. Dünya Şampiyonu'nun oyun koleksiyonu* gelir. Zamanın ustaları veritabanlarının olmadığı dönemlerde, sırlarını samimi bir biçimde paylaşmaktan uzak durur, kendilerini ifşa edebilecek ipuçlarını, oyun stilleri ile tercihlerini gizlemeyi yeğ tutarlardı. Gizemli Fischer'ın çok fazla detaya girmeyen, ancak nokta atışı analizleri ile Evans'ın giriş metinleri, sözü geçen eserin bir başyapıt olarak kabul edilmesini sağlamışlardı.

Yıllar içinde satrancın ele alınış biçimi de, oyuncuların yaklaşımları da değişti. Bilgiyi saklamak artık imkânsız hale geldiğinden, çare her türlü konumu oynamaya çalışmakta aranmaya başlandı. Spassky'yle özdeşleşen 'evrensel stil' bir anda herkesin idealine dönüştü. Oyuncular zamanla, perde arkasında kalmak yerine, güvenlerini kazanan isimlerle paylaşımlarda bulunarak, tahtadaki fikirlerini satrançseverlere gösterdikleri kadar, seslerini de kendilerine duyurmak istemeye başladılar.

Karakterlerini tahtaya yansıttıklarından çıkarmaya çalıştığımız kahramanları, ne kadar tanıyoruz? Büyüklerimizce paylaşılan anekdotlar, kendi etkileşimlerimiz ve süreli yayınlar dışında konu hakkında başvurabileceğimiz elle tutulur kaynak bulunmuyor. Dergi yayımlama maceramden öğrendiğim bir şey varsa o da şu: Okur, teknik meseleler, ya da güncel turnuva haberlerindan belki daha fazla, röportajları okumaktan hoşlanıyor. Hayal ettiğimiz başarıları elde edenleri farklı kılan unsurlar ne? Güncel meseleler hakkındaki görüşleri neler? Satrançseverleri bir açılış yeniliği veya parlak bir oyun kadar heyecanlandıranlar, tam da bu sorulara verilen yanıtlar oluyor.

Belçikalı satranç gazetecisi Gert Devreese'nin çeşitli gazete ve dergiler için gerçekleştirdiği röportajlar, geçtiğimiz yıl Thinkers Publishing tarafından derlendi. Kasparov'dan Carlsen'e, Friedel'dan Shahade'ye, Afek'ten Yermolinsky'ye, birçok önemli ismin farklı dönemlerde paylaştıkları 35 röportaja tek bir kitapta ulaşmak hakikaten keyifli. Wijk aan Zee turnuvaları direktörü van den Berg'in önsözde belirttiği üzere, "Uzun ve yazılı röportajlar varlıklarını hâlâ sürdürüyorlar". Her şeyin hızlandığı ve çabuk tüketildiği zamanımızda bu nasıl mümkün? Anlatıcıya detaylı hazırlık sonrasında, doğru soruları yöneltip, kendisini hararetli bir sohbetin içine çekerek. Bunu başarabilmek elbette güç, ancak Devreese zorlu görevi başarıyla gerçekleştiriyor.

- My Most Memorable Interviews, Gert Devreese (Thinkers Publishing, 2022)
* My 60 Memorable Games